Krishna

Nadaswaram

Sri Rajarajeswari Devi

శ్రీ సాయినామం - శ్రీ నందనవనం వెంకట సుబ్బరామయ్యశర్మ

శ్రీ సాయినామం - శ్రీ నందనవనం వెంకట సుబ్బరామయ్యశర్మ - శ్రీసాయి ప్రేమాలయం ప్రచురణ

May 3, 2014 at 11:19

ఓమ్ శ్రీ సాయీ సద్గురు పరబ్రహ్మణేనమః__/\__

శ్రీ సాయీనామం

సాయినామము – సాయినామము

సకల శుభముల – నొసగునామము

సర్వజీవుల – హృదయమందలి

సాక్షి యీ నామం – శ్రీ సాయినామం ||సా|| (1)

అక్షరంబై –అన్నియెడలను

అమరియున్నది – సాయినామం

దీక్షతో తెలియంగ వలసిన

దేవుడీ నామం – శ్రీసాయినామం     ||సా||  (2) 

ఆదిమధ్యాంతములు – లేకను

అలరుచున్నది– సాయినామం

వాదబేధాతీతమైన

వస్తువీనామం– శ్రీసాయినామం       ||సా||  (3)

ఇహపరంబుల రెంటియందున

యిమిడియున్నది– శ్రీసాయినామం

దహరమై వెలుగొందుచున్న

ద్రష్ట యీ నామం – శ్రీసాయినామం  ||సా||  (4) 

ఈశ, విధి, వైకుంఠ వాసుల

కిష్టమైనది – సాయినామం

నాశరహితంబైన ప్రణవ

నాదమీ నామం – శ్రీసాయినామం    ||సా|| (5)

ఉత్త పలుకుల కందనంతటి

ఎత్తునున్నది - సాయినామం

సత్తయై జగమెల్ల నిండిన

సత్యమీ నామం – శ్రీసాయినామం   ||సా|| (6)  

ఊరకుండియు సర్వజగముల
నూపుచున్నది సాయినామం
తేరిచూడగ రాక వెలిగే
తేజమీనామం – శ్రీసాయినామం     ||సా|| (7)

ఋజువుగా వర్తించు వారికి
ఋజువు తానౌ – సాయినామం
ఋన విమోచనమైన ముక్తికి
రూపమీనామం – శ్రీసాయినామం    ||సా|| (8) 

ఌవర్ణంబును గడ్డి పూవును

లుప్తపరచదు –సాయినామం

సువర్ణం బిదియంచు గైకొన

జూచు నీనామం - శ్రీసాయినామం    ||సా|| (9)

ఎందరెందరొ జ్ఞానులీ భువి

ఎన్నుకున్నది – సాయినామం

అందరకు మోక్షంబొసంగగ

అండ యీ నామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (10)

ఏకమై –బహురూపములతో

లోకమైనది – సాయినామం

శోకమోహములణపగల్గే

సూక్ష్మమీనామం - శ్రీసాయినామం  ||సా|| (11)

ఐదు భూతములందు గల్గిన

ఐక్యతత్వము – సాయినామం

ఐదునైదుల కాద్యమైన

ఆత్మయీనామం - శ్రీసాయినామం  ||సా|| (12) 

ఒక్కొక్కటి విడిచి వేయగ
దక్కుతుదకీ - సాయినామం
ముక్కుదిక్కుల – నెక్కుబెట్టిన
చిక్కునీనామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (13)

ఓమ్ అనే శబ్దంబులోపల
నొదిగియున్నది – సాయినామం
రాం – అనే మంత్రార్థమందలి
రమ్యమీనామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (14) 

ఔషధంబై సకల వ్యాధుల

నడచి వైచును – సాయినామం

దోష తిమిర సమూహమడచే

ద్యుమణియీనామం- శ్రీసాయినామం||సా|| (15)

అంధకార గుహాంతరంబున

అరయరానిది సాయినామం

సంధ్యకాలమునందు దోచే

సాక్షియీనామం - శ్రీసాయినామం   ||సా|| (16) 

కలదు లేదను వారలెప్పుడు

కాంచలేనిది –సాయినామం

కలదు లేదదు వారియందలి

కదలికీ నామం – శ్రీసాయినామం    ||సా|| (17)

ఖండ ఖండములట్లు దోచు

యఖండ రూపము సాయినామం

దండిముని బృందముల మెడలో

దండయీనామం - శ్రీసాయినామం    ||సా|| (18) 

గంగకును నిర్మలత గూర్చగ

గల్గినది యీసాయినామం

సంగ రహితుల జేసి నరులను

సాకు నీనామం - శ్రీసాయినామం       ||సా|| (19)

ఘన తరంబుగ హృదయ గృహలో

కదలు భావమే – సాయినామం

మనసు నిల్చిన చోటనుండే

మర్మమీనామం -- శ్రీసాయినామం   ||సా|| (20)

జ్ఞానులందర కెరుకయగు

విజ్ఞాన రూపమే – సాయినామం

హీనమతుల కెరుంగరాని

యహీనమౌనామం - శ్రీసాయినామం  ||సా|| (21)

చక్రముల నారింటియందున

సంచరించును – సాయినామం

చక్రధరు రూపంబు దాల్చిన

శక్తి యీనామం - శ్రీసాయినామం      ||సా|| (22) 

ఛత్రమై తన భక్తులకు

అచ్ఛాధనంబిడు – సాయినామం

సాధనలచే నెరుగవలసిన

సత్యమీ నామం – శ్రీసాయినామం   ||సా|| (23)

జాగ్రదాది యవస్థలన్నిటి

జాడలెరుగుచు – సాయినామం

అగ్రమున వెలుగొందుచున్న

ఆత్మ యీనామం - శ్రీసాయినామం  ||సా|| (24) 

ఝషము టెక్కెమునందు దాల్చిన

జాణకును – యీసాయినామం

విషమ శరమై యొప్పుచున్న

విమలమౌ నామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (25)

టక్కుటిక్కులనెన్ని జేసిన

చిక్కబోదీ – సాయినామం

మక్కువతో ధ్యానింపవలసిన

మంత్రమీనామమ - శ్రీసాయినామం  ||సా|| (26) 

ఠవరలకు చిత్తంబునదున

తలపరానిది సాయినామం

ఠావులన్నిటి వీడి తలపగ

దక్కునీ నామం - శ్రీసాయినామం      ||సా|| (27)

డబ్బులెస్సగ వెచ్చబెట్టియు

డాయరానిది – సాయినామం

తన్నుదా వెచ్చించి గైకొను

తత్వమీ నామం - శ్రీసాయినామం     ||సా|| (28) 

ఢమరుకము శూలంబు దాల్చిన

శమనవైరియె – సాయినామం

శమదమంబుల బొందువారికి

సాధ్యమీనామం- శ్రీసాయినామం      ||సా|| (29)

ణ వర్ణాక్షర మాదిగాగల

నాణ్య మెరుగదు – సాయినామం

సువర్ణంబై వెలుగుచున్న

సూత్రమీనామం - శ్రీసాయినామం     ||సా|| (30)

తారకంబై భక్తవరుల

తరింపజేయును – సాయినామం

నారకంబెడలించి ముక్తికి

నడుపు నీనామం - శ్రీసాయినామం  ||సా|| (31)

“థూ” యటంచు పిశాచ గణముల

తోలివేయును – సాయినామం

మాయ మోహమణంచి జీవుల

మనుపు నీ నామం - శ్రీసాయినామం||సా|| (32) 

దర్శనము చేయంగ రాకను

దాగియున్నది సాయినామం

ప్రాకటంబుగ ననుభవంబై

పరగునీనామం - శ్రీసాయినామం       ||సా|| (33)

ధర్మ రూపము దాల్చి సర్వము

తానెయైనది – శ్రీసాయినామం

కర్మచే సాధింప నేరని

మర్మమీ నామం - శ్రీసాయినామం    ||సా|| (34)||

“నమమ” యనుకొన్న తోడనె

క్రమముగా యీ సాయినామం

భ్రమను బాపియు ముక్తి నొసగెడి

భ్రదమౌనామం - శ్రీసాయినామం       ||సా|| (35)

పరమ పావనులైన జ్ఞానులు

పాడు పాటయే – సాయినామం

స్థిరముగా హృదయంబునందున

జేర్పుడీ నామం - శ్రీసాయినామం     ||సా|| (36)||

ఫలములన్నిటికన్న నెక్కుడు

ఫలమొసంగును – సాయినామం

కలిమలంబుల తొలగద్రోసే

కర్తయీనామం - శ్రీసాయినామం       ||సా|| (37)

బలిమి లేదని వగచు వరికి

బలము తానౌ సాయినామం

బలముచే గర్వించు వారికి

బల్లెమీ నామం - శ్రీసాయినామం       ||సా|| (38) 

భక్త వరులకు అన్ని విధముల

బంధువైనది – సాయినామం

ముక్తిగోరు ముముక్షువులకు

ముఖ్యమీనామం - శ్రీసాయినామం   ||సా|| (39)

మహదహంకారముల గూడి

మసలు చిత్రమే – సాయినామం

మహిని జ్ఞానులు – త్రాగ గోరెడి

మధిర యీనామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (40) 

యమ దమాదులనంది నంతట

అక్షయంబౌ సాయినామం

సమముగా వెల్గొందు బుద్ధికి

సాధ్యమీ నామం - శ్రీసాయినామం    ||సా|| (41)

రమ్యమై హృదయాల జేరి

రమింపజేయును – సాయినామం

గమ్యమై జీవేశ్వరులను

కలుపు నీ నామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (42) 

లక్షణంబులు దెల్పరాని వి
లక్షణ స్థితి – సాయినామం
లక్ష్య లక్షణలన్నిటికిని
లక్ష్యమీనామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (43)

వాచ్యమై యొప్పారుచుండి య
వాచ్యమైనది – సాయినామం
వాచ్యవాచ్యములన్ని దెలిసెడి
వస్తువీ నామం శ్రీసాయినామం ||సా|| (44) 

శమ దమాదుల నందుటకు తా
సాధనంబీ – సాయినామం
శాంతమై పరమౌచు తెలిసెడి
సత్యమీనామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (45)

షడ్విధంబుల మార్పులేకను
సర్వకాలము – సాయినామం
నిర్వికాలంబగుచు నిలిచే
నీతి యీనామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (46) 

సాధనలచే నందరాని య
సాధ్య వస్తువు – సాయినామం
శోధనలు ఉడుగంగ గన్పడు
చోద్యమీ నామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (47)

హంసయై యన్నింటనుండెడి
ఆత్మ వస్తువు – సాయినామం
హింస లేక యెరుంగవలసిన
యంశ మీనామం - శ్రీసాయినామం||సా|| (48) 

క్షణము సేపు జపింప ముక్తి
నొసంగ జాలును సాయినామం
క్షణక్షణబును రక్షణంబై
సాకునీనామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (49)

సాయినాధు పదార్పణంబై
చదువు కొన్నది – సాయినామం
సాయిసద్గురు కృపను బొందుడు
చదువుడీ నామం - శ్రీసాయినామం ||సా|| (50) 

ప||ఆలయం ఆలయం ఆలయం
      శ్రీసాయి ప్రేమాలయం
      శ్రీసాయి ప్రేమాలయం
అ||ప||ఆనంద నిలయుం – అనురాగవలయం
           అది సాయి ప్రేమాలయం
           అది సాయి ప్రేమాలయం
చ||శిఖర దర్శనం చింతలహరణం
       మూర్తి దర్శనం మోక్షకారణం
        నాలుగు పురుషార్ధాలను
        అందజేయు ఆలయం
        నమ్మినభక్తులపాలిటి సొమ్మైన ఆలయం ||ఆ||
చ||దత్తదేవుకరుణా – ధర్మాచరణ
       చిత్తశాంతి చేకూర్చే – చిన్మయనిలయం
        సద్గురుడౌ సాయీశుని – చక్కనైనఆలయం
        నిత్య సత్యమౌ ప్రేమనునేర్పే - యీఆలయం  ||ఆ||
చ||పూజచేసిన భజనచేసినా
       పుండరీకవరదుని జపము చేసినా
       ఎంచలేని ఫలమిచ్చు యీసాయి ఆలయం
       ఇలలో నందనవనిలో వెలసిన యీ ఆలయం ||ఆ|| 

********

LikeShow more reactions

CommentShare

Comments

Write a comment...

వేమన శతక పద్యములు

శివకవులకు నవకవులకు
శివభక్తికి తత్త్వమునకుఁ జింతామణికిన్
శినలోక ప్రమథులకును
శివునకు,గురువునకును శరణు సేయర వేమా!(1)

శ్రీకరంబగు వేమన జెప్పినట్టి
పద్యముల నెవ్వడేనియు పఠన సేయు
నట్టి పురుషుడు మనమున నిట్టిదనుచు
జెప్పరానట్టి వస్తువు జోరు వేమా!(2)

అడవి యడవిఁ దిరిగి యాసను విడలేక
గాసి పడెడు వాడు ఘనుడు గాడు
రోసి రోసి మదిని రూఢిగా నిలిపిన
వాడు పరముఁగన్న వాఁడు వేమా! (3)

ఓ గు నో గు మె చ్చు , నొ న రం గ న జ్ఞా న
భా వ మి చ్చి మె చ్చు , బ ర మ లు బ్ధు
పం ది బు ర ద మె చ్చు , బ న్నీ రు మె చ్చు నా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా! (4)

నీ టి లో ని వ్రా త , ని లు వ క యు న్న ట్లు
పా టి జ గ తి లే దు , ప ర ము లే దు
మా ట మా ట కె ల్ల , మ న సు గో రు చు నుం డు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా! (5)

ని క్క మై న మం చి నీ ల మొ క్క టి చా లు
ద ళు కు బె ళు కు రా ళ్ళు త ట్టె డే ల
చ దు వ ప ద్య మ ర య జా ల దా యొ క టై న?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(6)

గం గి గో వు పా లు గం టె డై న ను జా లు
గ డి వె డై న నే మి ఖ ర ము పా లు
భ క్తి గ లు గు కూ డు ప ట్టె డై న ను జా లు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(7)

ఉ ప్పు క ప్పు రం బు నొ క్క పో లి కె నుం డు
జూ డ జూ డ రు చు ల జా డ వే రు
పు రు ష లం దు బు ణ్య పు రు షు లు వే ర యా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(8)

చి త్త శు ద్ధి క ల్గి చే సి న పు ణ్యం బు
కొం చె మై న న ది యు గొ దు వ గా దు
వి త్త నం బు మ ర్రి వృ క్షం బు న కు నెం త?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(9)

ఆ త్మ శు ద్ధి లే ని యా చా ర మ ది యే ల?
భాం డ శు ద్ధి లే ని పా క మే ల?
చి త్త శు ద్ధి లే ని శి వ పూ జ లే ల రా?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(10)

మి ర ప గిం జ జూ డ మీ ద న ల్ల గ నుం డు
కొ రి కి చూ డ లో న చు ఱు కు మ ను ను
స జ్జ ను ల గు వా రి సా ర మి ట్టు ల నుం డు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(11)

అ ను వు గా ని చో ట న ధి కు ల మ న రా దు
కొం చె ముం డ టె ల్ల గొ దు వ గా దు
కొం డ య ద్ద మం దు గొం చ మై యుం డ దా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(12)

అ ల్పు డె పు డు బ ల్కు నా డం బ ర ము గా ను
స జ్జ నుం డు ప ల్కుఁ జ ల్ల గా ను
కం చు మ్రో గు న ట్లు క న కం బు మ్రో గు నా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(13)

మృ గ మ దం బు చూ డ మీ ద న ల్ల గ నుం డు
బ రి ఢ వి ల్లు దా ని ప రి మ ళం బు
గు రు వు లై న వా రి గు ణ ము లి ట్లుం డు రా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(14)

ఓ ర్పు లే ని భా ర్య యు న్న ఫ లి త మే మి?
బు ద్ధి లే ని బి డ్డ పు ట్టి యే మి?
స ద్గు ణం బు లే ని చ దు వ ది యే ల రా ?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(15)

కో ప ము న ను ఘ న త కొం చ మై పో వు ను
కో ప ము న ను మి గు ల గో డు జెం దు
గో ప మ డి గి నే ని కో రి క లీ డే రు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(16)

గు ణ యు తు న కు మే లు గో రం త చే సి న
కొం డ య గు ను వా ని గు ణ ము చే త
కొం డ యం త మే లు గు ణ హీ నుఁ డె రు గు నా?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(17)

నిం డు న దు లు పా ఱు ని లి చి గం భీ ర మై
పె ట్ల వా గు ప ఱు వే గ బొ ర్లి
అ ల్పు డా డు రీ తి న ధి కుం డు నా డు నా?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(18)

గం గ పా రు చుం డు గ ద ల ని గ తి తో డ
ము ఱి కి కా ల్వ పా రు మ్రో త తో డ
దా త యో ర్చి న ట్ల ధ ము డో ర్వ గ లే డు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(19)

గు వ్వ కొ ఱ కు మే ను గో సె యా శి బి రా జు
వా ర్త వి డు వ రా క; కీ ర్తి కె క్కె
వో గు నెం చ బో వ రు ప కా రి నెం తు రు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(20)

చం పఁ ద గి న య ట్టి శ త్రు డు త న చే త
జి క్కె నే ని కీ డు చే య రా దు
పొఁ స గ మే లు చే సి పొ మ్మ ను టే చా లు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(21)

తం డ్రి క న్న సు గు ణ త న యుఁ డె యొ ప్పె నా
పి న్న పె ద్ద త న ము లె న్న రె వ రు
వా సు దే వు వి డి చి వ సు దే వు నెం తు రా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(22)

త ప్పు లె న్ను వా రు తం డో ప తం డం బు
లు ర్వి జ ను ల కె ల్ల నుం డు త ప్పు
త ప్పు లె న్ను వా రు త మ త ప్పు లె ఱు గ రు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(23)

తే నె తె ర ల జా డ తే నీ టీఁ గ యె ఱుం గు
సు మ ర సం బు జా డ భ్ర మ ర మె ఱుఁ గు
బ ర మ యో గి జా డ భ క్తుఁ డె ఱుం గు ను
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(24)

ధా ర్మి కు నఁ గా ని ధ ర్మం బు గ న రా దు
క ష్ట జీ వి కె ట్లు గా న బ డు ను
నీ రు చొ ర క లో తు ని జ ము గా దె లి య దు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(25)

నీ చ గు ణ ము లె ల్ల ని ర్మూ ల మై పో వుఁ
గొ దు వ లే దు సు జ న గో ష్టి వ ల న
గం ధ మ ల దఁ మే ని గం ప డం గి న య ట్లు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(26)

నే ర న న్న వాఁ డు నె ర జా ణ మ హి లో న
నే ర్తు న న్న వాఁ డు నిం దఁ జెం దు
ఊ ర కు న్న వా డె యు త్త మో త్త ముఁ డ యా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(27)

మే డి పం డు జూ డఁ మే లి మై యుం డు ను
పొ ట్ట వి చ్చి చూ డఁ బు రు గు లుం డుఁ
బి రి కి వా ని మ ది ని బిం క మీ లా గు రా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(28)

లం క పో వు నాఁ డు లం కా ధి ప తి రా జ్య
మం త క పు ల సే న లా క్ర మిం చెఁ !
జే టు కా ల మై నఁ జె ఱు ప న ల్పుఁ డె చా లు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(29)

వ ద్ద నం గ బో దు వ ల్లె య న గ రా దు
తా నుఁ జే సి న ట్టి దా న ఫ ల ము
ఉ ల్ల మం దు వ గ వ కుం డు టే క్షే మం బు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(30)

వె ళ్ళి వ చ్చి నాఁ డు మ ళ్ళి పో య్యే నా డు
వెం ట రా దు ధ న ము కొం చు బో డు
తా న దే డ బో నొ ధ న మ దే డఁ బో నొ ?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(31)

సా టి వా రు ని న్ను సా ధిం ప గా లే రు
దై వ మె పు డు నీ కుఁ ద ప్ప కు న్న
భా ర తం బు లో ని ప ర మా ర్ధ మి దె క దా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(32)

చి న్న నాఁ డు నీ వు చే సి న క ర్మం బు
మ ఱ తు వే మో మ ది ని మ ల్ల డిం చి
త ఱి మి ము ట్ట జూ చు త ల ప డి న ప్పు డు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(33)

చే టు వ చ్చె నే ని చె డ నా డు దై వం బు
మే లు వ చ్చె నే ని మె చ్చు కొ ను ను
గ రి మ మే లు కీ ళ్ళు కా వ డి కుం డ లౌ
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(34)

మం చి నీ రు పో య మ ల్లే పూ చు ను గా ని
ఫ లి త మొ న రు టె ట్లు ప ని జొ ర మి ని
వం ట చే య కె ట్లు వం ట క మ బ్బు ను
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(35)

వ్రాఁ త వెం టఁ గా ని వ రఁ మీ డు దై వం బు
చే త కొ ల ది గా ని వ్రాఁ త కా దు
వ్రాఁ త క జు డు క ర్త చే త కుఁ దాఁ గ ర్త
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(36)

కు ల ము లో న నొ కం డు గు ణ వం తుఁ డుం డె నా?
కు ల ము వె ల యు వా ని గు ణ ము చే త
వె ల యు వ న ము లో న మ ల య జం బు న్న ట్లు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(37)

కు ల ము లో న నొ క డు గు ణ హీ ను డుం డి న
గు ల ముఁ జె డు ను వా ని గు ణ ము వ ల న
వె ల యుఁ జె ఱ కు నం దు వె న్ను వె డ లి న ట్లు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(38)

రా ము డొ క డు పు ట్టి ర వి కు ల మీ డే ర్చె
కు రు ప తి యు ను బు ట్టి కు ల ముఁ జె ఱి చె
ని ల న ధ ర్మ ధ ర్మ ము ల రీ తు లి ట్టి వి
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(39)

హా ని చే తఁ గ లు గు న ధి క దః ఖం బు లు
హా ని చే తఁ ద ప్ప ద ర య సు ఖ ము
హా ని చే తఁ గొం త య ల మ ట గ లు గు రా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(40)

క్ష మ గ ల ట్టి య తఁ డు సా ధు వై శో భిం చు
నో ర్పు బో లు స ట్టి దు ర్విఁ గ ల దె?
వ న్నె వ చ్చు మే లు లె న్ని యై న ను గూ డు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(41)

వే ఱు పు రు గు చే రి వృ క్షం బుఁ జె ఱ చు ను
జీ డ పు రు గు జే రి చె ట్టుఁ జె ఱ చు
గు త్సి తుం డు జే రి గు ణ వం తుఁ జె ఱ చు రా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(42)

హీ న గు ణ ము వా ని ని లు సే ర ని చ్చి న
నెం త వా రి కై న ని డు మ గ లు గుఁ
నీఁ గ క డు పు జొ చ్చి యి ట్ట ట్టు సే య దా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(43)

అ ల్ప బు ద్ధి వా ని క ధి కా ర మి చ్చి న
దొ డ్డ వా రి నె ల్ల దొ లఁ గ గొ ట్టుఁ
జె ప్పుఁ ది నె డి కు క్క చె ఱ కు తీ పె రు గు నా?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(44)

హీ నుఁ డె న్ని వి ద్య లి ల ను నే ర్చి నఁ గా ని
ఘ నుఁ డు గా డు హీ న జ నుఁ డె గా ని
ప రి మ ళ ము ల గా ర్ద భ ము మో యఁ గ రి యౌ నె
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(45)

ఎం త క ష్ట ముం డు నం త పా ప పుఁ జిం త
చిం త లే క మి గు ల జి వు కు మ న సు
చిం త లే క యు న్నఁ జె డ ని సం ప దఁ గాం చు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(46)

వి ద్య లే ని వాఁ డు వి ద్యా ధి కు ల చెం త
నుం డి నం తఁ బం డి తుం డు గాఁ డు
కొ ల ని హం స ల క డ గొ క్కె ర యు న్న ట్లు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(47)

ఎ లు క తో లుఁ దె చ్చి యే డా ది ఉ తి కి న
న లు పు న లు పే గా ని తె లు పు గా దు
కొ య్య బొ మ్మ నుఁ దె చ్చి కొ ట్టి న ప లు కు నా?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(48)

ఎ ద్దు కై న గా ని యే డా ది తె ల్పి న
మా టఁ దె లి సి న డు చు మ ర్మ మె ఱిఁ గి
మొ ప్పె తె లి య లేఁ డు ము ప్ప దేం డ్ల కు నై న
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(49)

పా లు పం చ దా ర పా ప ర పం డ్ల లోఁ
జా ల బో సి వం డఁ జ వి కి రా వు
కు టి ల మా న వు ల కు గు ణ మే ల గ ల్గు రా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(50)

పా ము క న్న లే దు పా పి ష్టి జీ వం బు
అ ట్టి పా ము చె ప్పి న ట్లు వి ను ను
ఖ లు ని గు ణ ము మా న్ప ఘ ను లె వ్వ రు ను లేరు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(51)

వే ము పా లు బో సి ప్రే మ తోఁ బెం చి నఁ
జే దు వి ఱి గి తీ పు చెం ద బో దు
ఓ గు నో గె గా క యు చి త జ్ఞుఁ డె టు లౌ ను
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(52)

ము షి ణి వే ప చె ట్టు మొ ద లం ట ప్ర జ ల కుఁ
బ రఁ గ మూ లి క ల కు బ ని కి వ చ్చు
ని ర్ద యా త్మ కుం డు నీ చుఁ డెం దు కు కా డు?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(53)

అ న్ని దా న ము ల కం టె ను న న్న దా న మె గొ ప్ప
క న్న వా రి కం టె ఘ ను లు లే రు
ఎ న్న గు రు ని కం టె నె క్కు వ లే ద యా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(54)

గురుని నిందఁజేసి గుర్తెఱంగని నాడు
యముని బాధ నొందుఁ గ్రమముగాను
దేనె లోని యీఁగ తెఱగున నగునయా
విశ్వదాభిరామ వినుర వేమా!(55)
( తేనెలో పడ్డ ఈగ బయటకు రాలేక ఎలాగ అవస్థ పడుతుందో, అదే విధంగా గురువుని ధూషించి గౌరవించని వాండ్లు తదుపరి నరకయాతన అనుభవించవలసివస్తుందని , గురభక్తి గురించి హెచ్చరించడమైనది. )

గు రు వు లే క వి ద్య గు రు తు గా దొ ర క దు,
నృ ప తి లే క భూ మి ని య తి గా దు
గు రు వు వి ద్య లే క గొ ప్ప పం డి తు డౌ నె?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(56)
{ గురువు (ఉపాధ్యాయుడు) లేకుండా సంపూర్ణ విద్య లభించదు; రాజు (ప్ర భు త్వ ము) లేకపోతే పాలన జరుగదు;అలాగే విద్య లేకుండా గురువు కూడా గొప్ప పండితుడు కాలేడు}

గు రు వు వ చ్చు చు న్నఁ గూ ర్చుం డి లే వ ని
తుం ట రు ల కు నె ట్లు దొ ర కు వి ద్య?
మ గ ని లె క్క గొ న ని మ గు వ కా గ తి ప ట్టు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(57)
{గురువుకు తగిన గౌరవము ఇవ్వని తుంటరులకు (ధూర్తులకు) విద్య అబ్బదు . అలాగే , భర్తకు తగిన విలువ ఇవ్వక పోతే భార్యకూ విలువ ఉండదు.}

శిష్య ధర్మమెఱిగి చిక్కని భక్తితో
గురుని సేవ జేయ గుదురి నపుడె
సర్వ మర్మములను జక్కగా విడిపోవు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(58)
( శిష్యుడు తన శిష్య ధర్మము తెలుసుకొని, సంపూర్ణ గురు భక్తితో గురు సేవ చేసినపుడే, గురువు విద్య పూర్తిగ చెప్పి అతని సందేహములన్ని తీర్చగలడు. అనగా, విద్య నేర్చుకొనుటకు శ్ర ద్ధ, భక్తి ఉండాలి)

తల్లిదండ్రి మీద దయలేని పుత్రుండు
పుట్టనేమి వాడు గిట్ట నేమి,
పుట్టలోనఁ జెదలు పుట్టవా? గిట్టవా?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(59)
[తల్లిదండ్రి మీద దయలేని (బాగోగులు చూడని) కొడుకు పుట్టిన, పుట్టక పోయిన ఒకటే. (చచ్చిన వానితో సమానం); వారు (అట్టి కొడుకులు) చెదపురుగులు వలే ఉపయోగము లేనివారు.]{చెద పురుగు తను పు ట్ట పెట్టుటకు ఆధారమైన వస్తువు నే (కర్ర, బట్ట, కాగితము మొ.వి) తిని శల్యము చేస్తుంది}

తల్లి బిడ్డలకును దగవు పుట్టించెడి
ధనము సుఖము గూర్చునని గడింత్రు
కాని యెల్లడలను ఘన దుఃఖకరమది
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(60)
{డబ్బుంటే అంత సుఖమయమని గడిస్తారు; కాని, దాని వలన ఏన్నో బాధలు (దుఃఖము కల్గిస్తుంది), చివరకు తల్లి బిడ్డల మధ్య సైతము చిచ్చుపెట్టుతుంది.}

తామసించి చేయ దగదెట్టి కార్యంబు
వేగిరింప నదియు విషమె యగును
పచ్చికాయదెచ్చి పడివేయ ఫలమౌనె
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(61)
{పచ్చి పింది కాయను తెచ్చుకొని తింటే ఫలమవుతుందా (రుచిగా ఉంటుందా?) అలాగే బాగా మ్రుగ్గిన,కుళ్ళిన ఫలము కూడా విషంతో సమానం కదా? అలాగే , ఏ పనైన సమయానుకూలంగ చేయాలి. తొందర పడ కూడదు .}

ధర్మమునకుఁ గీడు తలచిన వాఁడు తా
ఘనుడగుచుఁ దుదకు ద్రోవచెడును.
గుర ధనంబుఁ గోరి నరుఁడు నాశముఁ గాడె
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(62)

{ధర్మానికి కీడు తలపెట్టినవాడు తాత్కాలికంగా గొప్పవాడైనా (కీర్తిగడించినా) చివరకు అధోగతిపాలవక తప్పదు. అలాగే, దేవుని సొమ్ము ఆశించినవాడు నాశనము కాక దప్పదు.}

నిజము కల్ల రెండు నీలకంఠుఁ డెఱుంగు
నిజము లాడకున్న నీతి, దప్పు
నిజము లాడు నతఁడు, నీరూపమనవచ్చు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(63)
{సత్యా,అసత్యాలు రెండూ పరమేశ్వరునికి తెలుసును, సత్యము పలుకపోతే ధర్మము తప్పుతుంది, సత్యాన్ని పలికేవాడు భగవ్ద్స్వరూపుడే.}

పాల గలియ నీరు పాలై విరాజిల్లు
నట్లు గురుని వలన వినమ్రుఁడగును
సాధు సజ్జనుల సంగమమిట్లురా!
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(64)
{నీరు పాలతోకలిసినపుడు పాలవలె మారినట్లు, మంచివారి (సాధు,సజ్జనుల) సహవాసము వలన-గురువుని ఆశ్రఇంచడమువలన సామాన్యుడు కూడా సద్గుణుడగును.}

నిజము లాడు నతడు నిర్మలుడై యుండు
నిజములాడు నతడు నీతిపరుడు
నిజముబల్కకున్న నీచ జన్మడెయగు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(65))
{సత్యవంతుడు నిర్మలుడై, నీతిపరుడై ఉండును . అబద్ధాలాడె వాడు నీచ జన్మలను పొందును.}

పెట్టిపోయలేని వట్టినరులు భూమిః
పుట్టనేమి వారు గిట్ట నేమి
పుట్టలోనజెదలు పుట్టవా గిట్టవా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(66)
{దానధర్మాలు చేయని మనుషులు , చెద పుట్టలో పుట్టిన చెదల వలె పుట్టి, చచ్చి నట్లే.}

వాక్కు వలన గలుగు వరమగు మోక్షంబు
వాక్కు వలన గలుగు వసుధ ఘనత
వాక్కు వలన గలుగు పెక్కుడైశ్వర్యముల్
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(67)
{పలుకు (సంకీర్తన) వలన మోక్షము పొందవచ్చు; పలుకు (శాసనము) వలన రాజ్యము పొందవచ్చును; పలుకు (నోటిమంచితనము, విద్యా చాతుర్యము) వలన అనేక సిరిసంపదలను పొందవచ్చును}

నీళ్ళలోన మోసలి నిగిడి యేనుఁగుబట్టు
బైటఁ గుక్క చేత భంగపడును
స్థాన బలిమికాని తన బలిమికాదయా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(68)
{ నీళ్ళలో ఉన్న మొసలి ఏనుగును సైతము పట్టి కట్టడిచేసి భాధించ గలదు. అదే మొసలి నీతినుండి బయటకు వస్తే, చివరకు కుక్క కూడ దానిని లెక్క చేయక పీడిస్తుంది. ఆనగా , మన శక్తులు మనమున్న పరిస్థితులబట్టి ఉంటాయని గ్రహించాలి.}

నీళ్ళలోను మీను నిగిడి దూరము పాఱు
బైట మూరడైనఁ బాఱలేదు
స్థాన బలిమికాని తన బలిమికాదయా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(69)
{ నీళ్ళలో చేప ఎంతో వేగంగా ఎంతో దూరము వెళ్ళ గలదు (ఈదగలదు) అదే నీళ్ళ బైట మూరెడు దూరము కూడా వెళ్ళలేదు. ఆనగా , మన శక్తులు మనమున్న పరిస్థితులబట్టి ఉంటాయని గ్రహించాలి.

నీళ్ళఁలోన నోడ నిగిడి తిన్నగ బ్రాకు
బైట మూరడైనఁ బాకలేదు
నెలవుదప్పుచోట నేర్పరి కొఱగాడు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(70)
{నీళ్ళలో ఓడ ఎంతో దూరము ప్రయాణించ గలదు అదే నీళ్ళ బైట మూరెడు దూరము కూడా వెళ్ళలేదు. ఆనగా, మన నేర్పరితనము ఎక్కడ ఉపయోగించుకోవాలో అక్కడ ఉపయోగించాలి. అన్నిచోట్లఉపయోగములేదు (పనిచేయదు) పరిస్థితులబట్టి ఉంటాయని గ్రహించాలి.

కవియుఁగానగ లేడు - కదిలింపఁడానోరు
వినియు వినఁగ లేడు - విస్మయమున
సంపద గలవాని - సన్నిపాతం బిది
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(71)
{సంపన్నులు పక్ష వాతము వచ్చిన వాని వలే, చూసినా చూడనట్లు; మాట్లాడించినా మాట్లాడడు; విన్నా విననట్లు ప్రవర్తిస్తారని సంపన్నుల దుర్హంకారాన్ని చక్కగా తెల్పబడినది.}

కులములేనివాఁడు – కలిమిచేవెలయును
కలిమి లేనివాడు – కులము దిగును
కులముకన్న ఘనుని – కలిమి యెక్కువసుమీ
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(72) 

 {ధనం ఇదం మూలం జగత్! – కులము తక్కువైనా సంపద ఉంటే గౌరవించబడుతాడు.సంపద లేకపోతే, అగ్ర కులజుడైనా గౌరవమివ్వరు.కులము కన్నా సంపదకే విలువ ఇస్తారని భావము.}

కులము గలుగు వాడు – గోత్రంబు గలవాడు
విద్యచేత విఱ్ఱ- వీగువాడు
పసిడి గల్గువాని – బానిస కొడుకులు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(73)
{కులము, గోత్రము, వంశ గౌరవము, విద్యాధిక్యత అన్ని సంపదముందు తృణప్రాయములే; ఇవన్నియు ధనవంతుని ఆశ్రయించవల్సినదే కదా?}

గొడ్డుటావుఁ బిదుక - కుండఁ గొంపోయినఁ
బాలనీక తన్నుఁ-బండ్లురాల
లోభివాని నడుగ – లాభంబులేదయా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(74)
{గొడ్డుబోయిన (పాలు ఇవ్వటం ఆగిపోయిన) ఆవు పాలు పిదుకడానికి, కుండతీసుకొని వెల్లి ప్రయత్నిస్తే, పాలు ఇవ్వదుకదా, పడ్లు రాలేటట్టు తన్నుతుంది, తద్వార కుండ పగులుతుంది, మనకు దెబ్బ; అలాగే పిసినారి వానిని సాయం అడగటం వలన ఉపయావగం ఉండదు.}

నీళ్ళలోన మీను – నెఱి మాంస మాసించి
గాలమందు జిక్కు కర ణి భువిని
ఆశదగలి నరుండాలాగె – చెడిపోవు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(75)
{జాలరి గాలానికి వ్రేలాడ దీసిన ఎర గురించి చేప జాలరికి చిక్కిప్రాణాపాయము తెచ్చుకొంటున్నట్లు, మానవుడు ఆశ అనే గాలానికి చిక్కి కష్టాలు కొనితెచ్చుకుంటున్నాడు.}

ఆశచేత మనుజుఁడు – లాయువు గలనాళ్ళు
తిరుగుచుందురు – భ్రమను ద్రిప్పలేక
ముఱికిభాండమందు – ముసురు నీఁగలభంగి
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(76)
{మురికి గుంటల చుట్టా మూగే ఈగల మాదిరి , బ్రతికినన్నాళ్ళు, మానవుడు మోహమనే భ్రమలో పడి తిరుగుతుంటారు. }

ఆశపాపజాతి యన్నింటి కంటెను
నాసచేత యతులు – మోసపోరె
చూచివిడుచువారు - శుద్ధాత్మలెందైన
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(77)
{ఆశామోహంలోపడి సన్యాసులు కూడా దారి తప్పుతారు, ఆశా మోహమును తెలుసుకొని పూర్తిగ విడిచినవారే సుద్ధాత్ములు.- బ్రహ్మజ్ఞులు}

ఆశకంటేదుఃఖ – మతిశయింపగ లేదు
చూపునిలుపకున్న – సుఖములేదు
మనసు నిలుపకున్న – మఱిముక్తిలేదయా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(78)
{ఆశ (మోహము) ను మించిన దుఃఖము లేదు; దాని గురించి జాగ్రత్త పడకపోతే సుఖములేదు, మనస్సును నిగ్రహించుకోకపోతే ముక్తి మీద దృష్టి పెట్టడం కుదరదు, లభింపదు.}

ఆశగననివాని – నాశ్రయింపగ రాదు
ఆశదీర్చువాని – నడుగ వలయు
ఆశ గలుగునంత – నమలుందు గాడయా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(79)
{మన అవసరమును (కోరికను ) గుర్తించని వానిని ఆశ్రయించరాదు (ఊపయోగముండదు); పెట్టేవాడినే (అవసరము తీర్చేవాడినే)అడగాలి; కోరికలు లేనంతమాత్రాన, నిర్మలుడు కాడు.}

ఎక్కుడైనయాశ – లినుమడియైయుండఁ
దిక్కుపట్టి నరుడు – తిరుగుచుండుఁ
గుక్కవంటియాశ – గూర్చుండనీయదు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(80)
{కుక్క బుద్ధిలాంటి ఆశలు ఎక్కువైనప్పుడు, మనిషి దిక్కుతోచక వాటి కొరకు నిరంతరము శ్రమపడి తిరుగుతుంటాడు. కుక్క ఏదన్నా తినడానికి ప్రయత్నించినపుడు, ఎవరన్నా దాన్ని కొట్టి తోలితే, మరలా అలా దొంగతనంగా తినకూడదనుకొంటుందట; కాని, కొంచం తరువాత ఆ తిన్న దెబ్బలను మర్చి పోయి మరలాఇంకో చోట లేద ఇంకో సారి మళ్ళా అదేపని చేస్తుందట, అలాగే మనిషి కూడా ఆశామోహంనుంచి బయటకు వద్దామనుకొంటాడు, కాని అవ బలీయమై, మనవుని మనస్సు , బుద్ధి దుర్భలమైనప్పుడు బయటపడలేడు. }

లోభివానిఁ జంప – లోకంబులోపల
మందు వేరు వలదు – మతము గలదు
పైకమడుగ చాల – భగ్గురమని చచ్చు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(81)
{పిసినిగొట్టు ని చంపడానికి వేరే మందు అక్కరలేదు. చిన్నఉపాయముంది, డబ్బు అడిగితే తనే ఆవేశపడి చస్తాడు.}

వ్యాధి నెఱుఁగలేని వైద్యంబదేలరా
కొదువ దెలియలేని కోర్కెలేల?
మనసు తెలియలేని మర్మజ్ఞు లేటికి?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(82)
{జబ్బు తెలుసుకోకుండా వైద్యము, హద్దు తెలియని కోర్కెలు, మనసు తెలుసుకోలేని విజ్ఞత పనికి రానివి.}

తిరిగివచ్చు వేళ మరలిపోయెడు వేళ
వెంటఁ దేరు ధనము నంటఁబోరు
తానెటకుఁ జనునో ధనమెందుఁబోవునో
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(83)
{భూమిమీదకు వచ్చినప్పుడు మరల తిరిగి వెళ్ళునప్పుడు (పుట్టినపుడు, మరణించినపుడు)
ఈ ధనము (సంపదలు) మనతో ఉండదు; మనము మరలా ఎక్కడ, ఏజన్మఎత్తుతామో కూడాతెలియదు, అలాగే సంపదకుడా ఏమవుతుందో తెలియదు; కనుక అటువంటి ధనము (సంపద) మీద వ్యామోహము తగదని శతకకారుని సూచన.}

కల్లలాడువాని గ్రామకర్త యెఱుంగు
సత్య మాడువాని స్వామి యెఱుఁగు
బెక్కుతిండిపోతుఁ బెండ్లా మెరుంగురా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(84)
{అబద్ధాలు, అసత్యములు చెప్పేవానిగురించి ఆ ఊరి గ్రామాధికారికి తెలుస్తుంది, అలాగే సత్యాన్ని పలికేవానిగురించి దేముడుకి తెలుస్తుంది (స్వామి కరుణిస్తాడని భావం), తిండిపోతు తిండి గురించి రోజూ అన్నం పెట్టే అతని భార్యకు తెలుస్తుంది.}

ఉప్పులేని కూర యూనంబు రుచులకు
పప్పులేని తిండి ఫలము లేదు?
అప్పులేనివాఁడె యధికసంపన్నుండు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(85)
{ఉప్పు లేని కూర రుచించదు (రుచి తక్కువగ ఉంటుంది), పప్పులేని భోజనం బలమునీయదు, నిజమైన సంపన్నుడెవరంటే అప్పులు లేని వాడే!}

ఇనుము విఱిగెనేని నినుమారు ముమ్మారు
కాచి యతుకనేర్చు గమ్మరీడు
మనసు విరిగెనేని మఱి యంటసేర్చునా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(86)
{ఇనుప వస్తువు ఏదన్నా విరిగిపోతే కమ్మరి, దనిని కొలిమిలో బాగ రెండు-మూడుసార్లు కాల్చి, సమ్మెటతో కొట్టి అతికించగలుగుతాడు; కాని, సున్నితమైన మనసు విరిగితే, (కష్టపెట్టుకుంటే, విరక్తి కలిగితే) దాన్ని సరిచేయడం (అతికించడము- మనసులు కలపటం) ఎవరి తరముకాదు.(దుర్లభము), కనుక, మనసులు విరగకుండా జాగ్రత్తగా ప్రవర్తించమని శతకకారుని హెచ్చరిక.

ఇమ్ముఁదప్పువేళ నెమ్మెలెన్నియు మాని
కాలమొక్కరీతి గడుపవలయు
విజయుఁడిమ్ముదప్పి విరటునిగొల్వడా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(87)
{సంకటములు (ఇబ్బందులు) వచ్చినపుడు, అర్జునుడు సంకటము వచ్చి (అజ్ఞాతవాసంలో) విరటునికొల్వులో పనిచేసినట్లు బేషజములుమాని, బాధపడకుండా కాలము గడపాలి}

కర్మ మధికమయిన గడచిపోవగరాదు
ధర్మరాజుఁదెచ్చి తగనిచోటఁ
గంకుభట్టుఁజేసె గటాకటాదైవంబు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(88)

{ధర్మరాజు వంటివానిని విరటునిదగ్గర కంకుభట్టునిగ ఆ దైవము చేసెనుగదా! కర్మ ఫలాన్ని ఎవరు దాటలేరు (తప్పించుకోలేరు)}

ఆ|| ధనముకూడఁబెట్టి – దానంబు సేయక
తానుదినకలెస్స - దాచుఁగాక
తేనేటీఁగ కూర్చి - తేరువరికియ్యదా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(89)
{తేనిటీగ ప్రోగుచేసిన తేనెను(తేనెపట్టును) దారినపోయెవారు తీసుకొనివెళ్ళినట్లు, సంపాదించినధనమును తాననుభవింపక, ఇతరులకు దానముచేయకపోతే, ఇతరుల(ప్రభువుల) పాలవతుంది.కష్టము ఒకరిది, ఫలితము ఇంకొకరికి.}

ఆః పరఁగ ఱాతిగుండు పగలఁగొట్టవచ్చు
కొండలన్ని పిండి గొట్టవచ్చుఁ
గఠిన చిత్తు మనసు కరిగింపఁగారాదు
విశ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా! (90)
{ప్రయాసపడి వజ్రాన్ని పగలఁగొట్టవచ్చును, కొండలనిసైతము పిండీచేయవచ్చును; కాని, కఠినాత్ముని మనసును జాలి కలిగినవానిగ మార్చడము మాత్రము అసాధ్యము.}

ఆఃచెప్పులోనిఱాయి – చెవిలోని జోరీగ
కంటిలోని నలుసు – కాలిముల్లు
ఇంటిలోని పోరు – నింతంత కాదయా
విశ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా! (91)
{చెప్పులో ఱాయి దూరినప్పుడు, చెవిదగ్గర జోఱీగ తిరుగుతున్నడు, కంటిలో నలుసు పడ్డప్పుడు, కాలిలో ముల్లు గుచ్చుకొన్నప్పుడు, ఇంటిలో తగాదాల (కీచులాటలు) బాధ ఇంతనిచెప్పలేము (భరించటము కష్టము)}

ఆః అంతరంగ మందు – నపకారములుఁ జేసి
మంచివాని వలెను – మనుజుడు
ఇతరులెరుగకున్న – నీశ్వరుఁడెరుగడా?
విశ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా! (92)
{పైకి మంచివానివలే నటిస్తూ ఇతరులకు కీడు చేసేవానిని, ఇతరులు పసిగట్టలేకపోయినా భగవంతునికి తెలియకుండదు గదా?}

ఆః గాజు కుప్పెలోన – కడగుచు దీపంబ
దెట్టులుండు జ్ఞాన – మట్టులుండుఁ
దెలిసి నట్టివారి – దేహంబు లందున
విశ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా! (93)
{గాజు కుప్పెలోన దీపము ఎలా నిశ్చలంగా వెలుగుతుంటుందో అలాగే విజ్ఞానులయందు జ్ఞానము ప్రకాశిస్తూ యుంటుంది.}

అంకిలెఱిగిమాట-లాడనేర్చిన యపుడె
పిన్న పెద్దతనము – లెన్ననేల?
పిన్న చేతిదివ్వె బెద్దగా వెలుఁగదా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(94)
{కాగడా చిన్నవాడు పట్టుకుంటే వెలుగు తగ్గనట్లు, ఆపదలను తెలుసుకొని, చాకచక్యంగా మాట్లాడము తెలిసివానికి వయస్సుతో నిమిత్తములేదు. చిన్నవాడైనా అతని మాటను గౌరవించాలి.}

పదుగురాడ మాట – పాటియైధరఁజెల్లు
నొక్కడాడు మాట – యెక్కదెందు
నూరకుండువాని –కూరెల్ల నోపరు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(95)
[పదిమంది అన్నమాటె చెల్లుతుంది తప్ప, ఒక్కరు నిజము చెప్పినా అది ఎవరూ వినుపించుకోరు; ప్రయత్నం లేకుండా ఏది ఫలించదు. కనుక పదిమందిని ఒప్పించగలిగినపుడే మన మాటకు విలువ ఉంటుంది.]

ధార్మికునకుఁగాని – ధర్మంబు గనరాదు
కష్టజీవికెట్లు – గానఁబడును
నీరు చొరక లోతుఁ – నిజముగాఁదెలియదు
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(96)
[నీటిలో దిగకుండా నీటి లోతు ఎలా తెలియదో, అలాగే పండితునికి తెల్సినట్లు ధర్మ సూక్ష్మాలు, కాయకష్టం చేసుకొనేవానికి ఎలాతెలుస్తాయి? కనుక మనము వారినుండి ధర్మసూక్ష్మాల ఆచరణ గురించి ఆశించకూడదు.

అన్నమిడుట కన్న – నధిక దానంబుల
నెన్ని చేయనేమి – యెన్నఁ బోరు
అన్నమన్న జీవి కాధారమగునయా
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(97)
[జీవించడానికి  ఆధారమైన అన్న దానము ముందు ఏ ఇతర ఎంత గొప్ప దానాలైనా సాటిరావు, గొప్పవికావు.]

అన్న మధికమైన – నరయ మృత్యువు నిజం
బన్న మంటకున్న – నాత్మనొచ్చుఁ
జంపఁ బెంప బువ్వ – చాలదా వేయేల?
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(98)
{అన్నం (తిండి) ఎక్కువైతే తప్పక అనారోగ్యంతో చావు తప్పదు; అలాగే తిండి తినక పస్తులున్నా ఆత్మారాముడు క్షోభించి (శరీరము నీరసించి) చావు తప్పదు. కనుక, మనిషిని బ్రతికించడానికి, చంపడానికి అన్నం చాలు వేరే ఇతరములతో పనిలేదు.}

అన్నమడుఁగ నతని – కన్నంబు బెట్టకఁ
బాఱవేయ దాన – ఫలితమేమి?
ధనికునకు నొసంగు – దానంబువలెఁగాదె
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(99)
[ధనవంతునికి చేసిన దానము వలె, అన్నము అడిగినవానికి అన్నము పెట్టకుండా బయటపాఱవేసిన ఏమి లాభముండదు.]

మాటలాడు టొకటి – మనసులో నొక్కటి
యొడలి గుణము వేఱె – యోచనేఱె
యెట్లుగల్గు ముక్తి –యీలాగుతానుండ
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(100)
[మనసులో ఒకటి పెట్టుకొని బయటకు ఒకటిచెప్పువానికి, ఆలోచనఒకటి చేసేదిఒకటిఅయనప్పుడు (కపటి,మోసగాడు), వానికిముక్తి కలుగదు.]

ఇహపరంబులకును నిది – సాధనం బని
వ్రాసి చదివి – విన్న వారికెల్ల
మంగళంబు లొనరు – మహిలోన నిది నిజము
వి శ్వ దా భి రా మ వి ను ర వే మా!(101)
[ఇహలోకము, పరలోకము నందు శుభప్రదముగ నుండుటకు అవసరమైన సాధనముగా నుండునని (సూక్తులు) వేమనవ్రాసిన ఈ శతకము (పద్యములు) చదివినవారికి, విన్నవారికి అందరికీతప్పకుండా శుభము కలుగుతుందనుటలో సందేహములేదు.]

సంపూర్ణము
సర్వేజనా సుఖినోభవంతు!

గృహిణి వ్యక్తిత్వవికాసానికి ద్రౌపది మార్గ నిర్దేశికాలు-ఆంధ్ర మహాభారతము

శ్రీరామ జయరామ జయజయ రామ!

గృహిణి వ్యక్తిత్వవికాసానికి ద్రౌపది మార్గ నిర్దేశికాలు

ఆంధ్ర మహాభారతము – ఆరణ్యపర్వము - పంచమాశ్వాసము
                                         
                                        సత్యా ద్రౌపదీ సంవాదము

సీ|| నీప్రి భర్తల నిర్మల చరితులఁ బ్రకటతేజుల లోకపాలనిభులఁ
      బార్థుల నీ వొకభంగిన వదలక చెలువ యెబ్భంగి భజింతు దగిలి
      యొక్కఁ డొక్కని కంటె నువిద నీ కేవురు ననురక్తు లగుట యత్యద్భుతంబు
      నగు మొగంబుల కాని నలినాక్షి నిదెసఁ బతులకుఁ గింకిరిపాటులేదు
తే|| వ్రతముపెంపొ మంత్రౌషధవైభవంబో
      సరసనైపథ్యకర్మ కౌశలమొ చతుర
      విభ్రమోల్లాసరేఖయో వెలఁది నీవి
      శేషసౌభాగ్య హేతువు చెపుమనాకు. (291)
(కింకిరిపాటు = ఏవగింపు ; పార్థులన్ = పాండవులను)

క|| ఏనును నీవలన నిజము
      గా నిది యంతయును నెఱిఁగి కమలదళాక్షుం
      బూని వశగతునిఁ జేసి య
      నూన స్నేహను భోగయుక్తిఁ దలిర్తున్. (292)

క||| అని యడిగిన మది నించుక
       గినుక వొడమ నడఁచుకొనుచుఁ గృష్ణ మృదులహా
       సిని యగుచుఁ గృష్ణభామినిఁ
       గనుఁగొని యిట్లనియెనిర్వికారాకృతి యై. (293)

క|| నను నిట్లు దుష్టవనితా
      జనమునటులు గాఁ దలంపఁ జనునే నీకున్
      మన సొప్పదు పురుషోత్తము
      వనితవు గాఁ దగవు నీవు వనరుహనయనా. (294)

వ|| అని మేలంపుఁజందంబున దానివివేకహీనత యెఱుకపడ నాడి పాంచాలి మఱియు ని ట్లనియె. (295)

చ|| అలయక మంత్రతంత్రవివిధౌషధభంగులఁ జేసి యెంతయున్
      వలతురు నాథు లంట మగువా కడు బేలతనంబు దాన మున్
      గలిగిన ప్రేమయుం బొలియుఁ గాని యొకండును సిద్ధిఁ బొంద ద
      ప్పొలఁతులతోడిమన్కి యహిపొత్తుగఁ జూచు విభుం డెఱింగినన్. (296)
( అలయక =  కష్టపడక, అలసటపడకుండా; పొలియు = నశించు, చచ్చు, చెడు; మన్కియ(మనకి) = జీవనము;    అహిపొత్తుగ=పాముతో స్నేహము)

చ|| మగువ యొనర్చువశ్యవిధి మందులు మాయలు నొండుచంద మై
      మగనికిఁ దెచ్చు రోగములు మానక మూకజడాదిభావముల్
      మొగి నొనరించు నద్దురితముల్ తనచేసినచేత లై తుదిన్
      జగమున కెక్కి నిందయును సద్గతిహానియు వచ్చు నింతికిన్. (297)
 (మొగిన్ = వరుసగా)

క|| కావునఁ బతుకలు నెప్పుడుఁ
      గావింపం దగదు కపటకర్మంబులు త
      ద్భావ మెఱిఁగి యనువర్తిని
      యై వనిత చరింప నదియ యగు నెల్లవియున్. (298)

వ|| పాండవులయెడ నే నెట్టిదాన నై యిట్టిసౌభాగ్యంబు నందితి నది నీకు నెఱింగించెద నేర్పడ వినుము. (299)

సీ|| పతు  లాత్మ నొండొక్కపడఁతులఁ  గలసిన నలుగ నెయ్యడల నహంకరింప
      మదముఁ బ్రమాదంబు మాని వారికిఁ జిత్త మేకముఖంబుగ నెల్లప్రొద్దు
      భక్తిసేయుదుఁ జూపుఁ బలుకును గోర్కియుఁ జెయ్వును వింతగాఁజేయనెపుడు
      నమరగంధర్వయక్షాదులం దైనను బురుషు నన్యునిఁ దృణంబుగఁ దలంతు
తే|| స్నాన భోజన శయనాది సంప్రయోగ
      మర్థిఁ బతులకు ము న్నెందు నాచరింపఁ
      బతులు వచ్చిన నాసనపాద్యవిధుల
      భక్తితో నేన కావింతుఁ బనుప నొరుల. (300)
 (ప్రమాదము = పొరపాటు; చెయ్వు= కార్యము)

చ|| తగియెడు వేళలందు నియతంబుగ మజ్జనభోజనక్రియల్
      తగ నొడఁగూర్తు భర్తలకు ధాన్యధనంబులు రిత్తమై వ్యయం
      బగుటకు నొర్వ నెప్పుడు గృహ స్థల భాండవిశోధనంబు లి
      మ్ముగ నొకనాఁడు నేమఱఁ బ్రమోదము సల్పుదు బంధుకోటికిన్. (301)

క|| పలుమాఱుం దలవాకిట
      మెలఁగుట యసతీజనైకమిత్రత కలహం
      బుల కెలయుట నగుపలుకులఁ
      బెలుచ నగుట నాకుఁ గానిపేరివి మగువా. (302)
 (అసతీజనఏకమిత్రత = కులటలతోడి స్నేహము; ఎలయుట+ఆసక్తిపడుట)

క|| పతు లిచ్చమెయిఁ బ్రవాస
      స్థితు లైనం బుష్పగంధదీప్తాభరణ
      ప్రతతి ధరియింపఁ దద్గత
      మతి నగుచుఁ దదాగమంబ మదిఁ గాంక్షింతున్. (303)

ఉ|| అత్తకు భక్తి గల్గి మది నాయమ చెప్పినమాడ్కి జీవికా
      వృత్తము లావహింతు గురు విప్రజనాతిధిపూజనంబు ల
      త్యుత్తమభక్తి  నేన తగ నోపి యొనర్తుఁ బ్రియంబుఁ దాల్మియున్
      మెత్తఁదనంబు సన్మతియు మేలుగఁ దాల్తు సమస్తభంగులన్. (304)

క|| కడుమృదువు లనుచుఁ దేఁకువ
      సెడి యెపుడుఁ జరింప భరతసింహులు గోపం
      బడరిన నాశీవిషముల
      వడవునఁ గ్రూరు లని వెఱపు వదలక కొల్తున్. (305)
 (తేకువచెడి=భయమువీడి; ఆశీవిషములవడువునన్=పాములవలె)

సీ||మాయత్తఁ బృథ్వీసమానఁ బృథాదేవిఁ గుంతిభోజాత్మజఁ గోమలాంగి
     సతతంబు భోజనస్నానాదికములయం దిమ్ముగఁ బరిచర్య యేన చేసి
     సంప్రీతఁ జేయుదు జనవంద్యుఁ డగుధర్మతనయునిబంతి నిత్యంబుఁ బసిఁడి
     పళ్లెరంబులఁ గుడ్చుబ్రాహ్మణు లతిపుణ్యు లెనిమిదివేలు సమిద్థమతులు
తే||యతులు పదివేలు వారల కనుదినంబు
     నన్నపానంబు లర్హసహాయ నగుచు
     నొడికముగ నేన కావింతు నుచిత వస్త్ర
     భూషణాదులఁబరితోషముగ నొనర్తు.  (306)
 (ఒడికముగన్=ఇంపుగా)

వ|| మఱియు ధర్మరాజు నగరియందుఁ గనకమణిమయభూషణాలంకృతు లయినపరిచారకులు  నూఱువేలు రేయును బగలును బాత్రహస్తు లై యభ్యాగతభోజనంబు లొడఁగూర్చువారు నందఱ కలరు వీరెల్ల నిట్టిట్టిమెలఁకువ  మెలంగుదురని తత్కృతాకృతంబులేనయెఱుంగుదు నిరంతరమదధారాతరంగిత కపోలంబులయిన భద్రగజశతసహస్రంబులుఁ బ్రభూతజవసత్వసన్నుతంబు లయినయుత్తమాశ్వ శతసహస్రంబులుం గలవు వానికి నన్నింటికి నిత్యోచితంబులైన ఖాద్యంబులొనరింపను బాలింపను దగినవారి నేన నియమింతు నఖండభాండాగారపూరితంబులైన యగణ్య మణికనకాది వస్తువులును బ్రతిదినవిహితంబు లయిన యాయవ్యయంబులు నాయెఱుంగనియవియు లేవు గోపాలజనంబులు  తుదిగాఁ గలసకల భృత్యజనంబుల జీవితంబుల నరసి యేన నడపుదుం బరమయశోధనులగుపాండు నందనులు నిజకుటుంబభారంబు సర్వంబు నాయంద సమర్పించి తారు నిర్భరు లై యిష్టవిహారంబుల నుండుదు రే నెల్ల వెంటల నప్రమత్త నై వర్తింతు. (307)
 (Lady CEO with excellent administrative skills – HR, Finance, Store keeping, Hospitality, Animal husbandry, Vigilance – Abala kaadu Sabala – Classic example.)

ఆ|| వేగ జాము గలుగ వెడనిద్రఁ బొందుదుఁ
       గాని రాజ్యభారకార్యయుక్తి
       నబ్జనయన నాకు నాహారనిద్రల
       కెడయు లేదు సువ్వె యెల్ల ప్రొద్దు. (308)

ఆ|| ఇట్టివర్తనముల నెపుడుఁ బాండవులకుఁ
       దగిలి ప్రియము సేయఁ దగితిఁ గాని
       మగువ నీవుచెప్పు మందులు
       మంత్రంబు లింద్రజాలములును నే నెఱుంగ. (390)

వ|| అనిన విని లజ్జాకలితచిత్త యగుచు సత్యభామ పాండవభామిని కిట్లనియె. (310)

క|| ఏ నెఱుఁగమి నిట్లడిగితి
      నానేరమి సైఁప వలయు నగవుగఁ గొనుమీ
      మానిని నపలుకులు స
      న్మానితము భవచ్చరిత్రమహిమ ధరిత్రిన్. (311)

వ|| అనినం బాంచాలి మందస్మితానన యగుచు నది యట్ల కాక యని పలికి మఱియు ని ట్లనియె. (312)

                          ద్రౌపది సత్యభామకుఁ బతివ్రతాధర్మంబులు చెప్పుట

క|| పతిమనసు నాఁచికొనియెడు
      చతురోపాయంబు నీకుఁ జపలాక్షి సుని
      శ్చితమతిఁ జెప్పెద విను మూ
      ర్జితమును ధర్మాన్వితము సుశీలంబును గాన్. (313)
(ఆచికొనియెడు = ఆకర్షించు; ఊర్జితము= గట్టి;   ధర్మాన్వితము= ధర్మతో కూడుకున్నది )

చ|| పతిఁ గడవంగ దైవతము భామల కెందును లేదు ప్రీతుఁ డై
      పతి కరుణించెనేనిఁ గలభాషిణి భాసుర భూషణాంబరా
      న్వితధనధాన్యగౌరవము విశ్రుత్సంతతియున్ యశంబు స
      ద్గతియును గల్గు నొండుమెయిఁ గల్గునె యిన్ని తెఱంగు లారయన్. (314)
 (కడవంగన్=మించి; కలభాషిణి=మధురముగ పలుకుదానా; మెయిన్= )

ఆ|| కరము దుఃఖపడినఁ గాని యొక్కింత సౌ
      ఖ్యంబు ధర్మగతియుఁ గలుగ దెందుఁ
      జూడు మబల భర్తృ శుశ్రూషఫలముసం
      తతసుఖంబు నంద ధర్మువొదవు. (315)

క|| కావున నిత్యము సమ్య
      గ్బావము ప్రేమంబు వెరవు భక్తియుఁ బ్రియముం
      గావింపుము నీప్రియునెడ
      భావమెఱిఁగియతఁడు తాన పై బడి మరగున్. (316)

మ|| వనజాక్షుండు కడంగి నీ దగుగృహద్వారంబు చేరంగ వ
 చ్చె ననంగా విని లెమ్ము సంభ్రమముతోఁ జె న్నొందునభ్యంతరం
 బునకున్ వచ్చిన నాసనాదికరణంబుల్ దీర్పఁ దత్తజ్జనం
 బు నియోగించితి నంచు నుండక ప్రియంబుల్ చేయు మీవుం దగన్. (317)

చ|| తివిరి మురారి నీకుఁ గడుఁ దీపుగఁ జెప్పినపల్కు గల్గినం
      గువలయనేత్ర నీమనసుగూడినవారికి నైన నెప్డుఁ జె
      ప్ప వలదు దాన నొండొక నెపంబు ఘటింతు రెఱింగి రేని నీ
      సవతులు కృష్ణుబుద్ధి విరసం బగు నీదెసఁ దత్ప్రయుక్తిచేన్. (318)
 (విరసంబు=అప్రియము)

చ|| పతికి ననుంగు లైనతగుబంధుల మిత్రుల భోజనాదిస
      త్కృతముల నాదరించుచు నకృత్రిమభక్తి విశేష సంతతో
      త్థితమతి వై చరింపుము తదీయహితేతరవృత్తు లైనవా
      రతివ భవత్సుహృజ్జనము లైనను గైకొన కుండు మెప్పుడన్. (319)

క|| విను ప్రద్యుమ్నాదిభవ
      త్తనయులయెడ నైన నేకతంబున నేకా
      సనమున నుండుట దూష్యం
      బనియెఱుఁగుము సతులచరిత లతిదుష్కరముల్. (320)

క|| కులవతులును సతులును ని
     ర్మలమతులును నయినయట్టిమగువలతోడం
     జెలిమి యొనరించునది దు
     ర్విలసితవనితాభియుక్తి విడువుము తరుణీ. (321)
    (దుర్విలసితవనితాభియుక్తి=దుష్ట స్త్రీల స్నేహము)

వ|| ఇది నీకుఁ బరమసౌభాగ్యమూలం బయినయుపాయం బనినం బ్రీతచిత్త యై సత్యభామ యిట్లనియె. (322)

సీ|| నీవు ధర్మజ్ఞవు దేవసన్నిభులు నీభర్తలు మహనీయకీర్తి ధనులు
      ధైర్యతేజోబలశౌర్యసంపన్నులు కావున వీరికి నేవిధమున
      ధారుణీరాజ్యంబు చేరెడుఁ దడయక మీ కెగ్గు సేసినలోకనింద్య
      చరితుండు కౌరవధరణీశువనితలు దిక్కు లే కలమటఁ బొక్కుచుండఁ
తే|| గని ముదంబునఁ బొందెదు వనిత నీవు
      సుతుల నత్యంతనిర్మలమతుల శౌర్య
      యుతులఁ గాంచిన సద్గుణాన్వితవు వగపు
      వలదు చిత్తంబులో నీకు జలజనయన. (323)
      (తడయక= ఆర్ద్రతలేకుండా – దయలేకుండా; అలమటన్= చింతతో ; పొక్కుచుండ = దుఃఖించుచుండ)
****

శ్రీ గురుభ్యోనమః

శ్రీ గురుభ్యోనమః 🙏🏼

సన్మార్గములో జీవనము సాగించడానికి నాకు దోహదపడిన ఉపాధ్యాయులందరికి పేరు, పేరున కృతజ్ఞతాపూర్వక నమస్సుమాంజలి.. __/\__ __/\__ __/\__

V Form - Class Teacher & English Teacher- Sri Peesapati Venkata Subrahmanyam Garu; Sri Chivukala Subbaraya Sastry garu- Mathematics Teacher (To motivate he used to give Right Tics with Color pencils) & Head Master; Scout Teachers - Sri LSK Soubhagya Rao garu & Sri T.Suryanarayana Rao garu - THS Branch School, Tenali;(1961-66)

P.U.C. - Sri E.Samabasiava Rao garu - Chemistry; Sri Konduru Veera Raghavachary garu (Kalaprapoorna)-Telugu; B.V.S.S.Sarma garu-Mathematics;
Sri A.Subrahmanyam garu-Physics;Sri S.P.Ragland garu (Principal);Sri S.Anjaneya Sastry garu-Mathematics;Sri D.Raja Rao garu-Hindi;Md.Nafizuddin garu-English;Sri G. Ravindra-Chemistry>V.S.R.College,Tenali (1966-67)

B.Sc-Smt....(English Tutor);Smt.Anjela Solmon Raju garu-Telugu;G.Ravindra garu-Chemistry;B.V.S.S.Sarma garu-Mathematics;Sri S.Anjaneya Sastry garu-Mathematics;Sri M.Satyanarayana Garu-Telugu;Sri G.BasavaPunnaiah garu-Chemistry (HOD);Sri E.Lakshminatha Rao garu-Principal & Chemistry;Sri A.Subrahmanyam garu-Physics(HOD); Sri D.Subba Rao garu-English (HOD);Sri K.T.Rayuadua garu-English;Sri ...-Telugu;Sri Sastry garu-Mathematics;Sri P.V.R.garu -Chemistry;Sri T.Chandra Sekhara Rao garu-Chemistry;Sri...garu-Chemistry (Demonstrator)-V.S.R.College,Tenali (1967-70)

M.Sc.(Analyatical Chemistry)-Sri K.Sree Ramam garu-Lecturer(Inorganic);Dr.D.Satyanarayana garu-Lecturer(Physical); Prof.V.Pandu Ranga Rao garu-Professor&HOD;Dr..K.V.Jagannadha Rao garu-Reader (Organic);Sri V..Rama Sastry garu;SriB.S.R.Sarma garu;Sri K.Subrahmanyam garu; SriP.Rama Sastry garu- Research Scholars. (1970-1972)

“శ్రీ సాయిరామ శతకము” - శ్రీ నందనవనం వెంకట సుబ్బరామయ్య శర్మ గారు

                 ఓం

 శ్రీసాయినాధాయనమః                __/\__

 శ్రీ నందనవనం వెంకట సుబ్బరామయ్య శర్మ గారు రచించిన  “శ్రీ సాయిరామ శతకము” నుండిసేకరించబడిన పద్యములు

 

తే.గీ|| శ్రీకరుం, డవ్యయుం,డాత్మ, చిద్ఘనుండు,

         శోకదూరుడ నంతుడు, శుభచరిత్రు;

         డప్రమేయుడటంచు, నిన్నభినుతింత్రు;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (1)  

తే.గీ|| భక్తి చే నీదులీలలు పలుకదలచి

         మ్రొక్కుచుంటిని నీపాదములకు దేవ!

         చక్కనౌభావములయందు సాగిరమ్ము

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (2)  

తే.గీ|| వాఙ్మనంబుల కందని వాడటంచు   

         పలుక వినియుంటి నేరీతి  పలుకనేర్తు!

         పలుకువాడావు నీవెయై పలుకుమయ్య

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (3)

తే.గీ|| ఇహఫలంబుల నాశించు యిచ్ఛలేదు;

         పరసుఖంబుల గోరెడి బాధలేదు;

         నిన్నువిడనాడిజీవించు నేర్పులేదు;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (4)

తే.గీ|| వేద వేదాంతములచేత వెదుకబడియు

         కానరానట్టి నీవు నాకనులముందు

         దిరుగు చున్నావు సౌందర్య దిప్తులెసగ;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (5)

తే.గీ|| సచ్చిదానంద సద్గురు “సాయినాధు”

         డొకడె, నాకేడుగడయంచు నుల్లమందు

         నమ్మియున్నాడ నన్నెట్లు నడిపెదొగద?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (6)

తే.గీ|| పలుకు పలుకున తేనియ లొలుకు నీదు

         దివ్యబోధల సారము దెలిసిమనెడి

         వారిజన్మము ధన్యమై వరలుగాదె?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (7)

తే.గీ|| “సాయి” యన“షిర్డి” యందలి చలువరాతి

         ప్రతిమయా? కాదు; నాలోని ప్రాణమునకు

         చేతనత్వము కల్గించు నేతయతడు;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (8)  

తే.గీ|| ఓ పరాత్పర! సర్వేశ! యోకృపాళో!

         దీనుడను కావరమ్మంచు దినదినంబు

         వేడుకొనుచుంటి నామొఱవినవదేల?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!           (9)

తే.గీ|| భావమయమైన విశ్వము బహువిధాల

         రూపుదాల్చుచునున్న ద రూపమందు

         అవ్యమౌ నీవభావివై యలరు దెపుడు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (10)

తే.గీ|| త్రివిధ గుణచేష్టి తంబగు దివ్యలీల

         లవిరళంబుగ జరిపెదవయ్య నీవు;

         ఏలయీలీలలో దయాలోలనీకు?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (11)

తే.గీ|| ఏకమై యొప్పు నీ యందనేకమైన

         రీతులై యొప్పుచున్నట్టి భూతజాల

         ప్రకృతులెటులబ్బెనో? వీ టిఫలముదేమో?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (12)

తే.గీ|| దాసులట దేవతల్ నీకు, ధాతమొదలు;

         విశ్వమెల్లయు నీదగు విడిదియంట!

         జీవులన్నియునీవట! చిత్రముగద!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (13)

తే.గీ|| కరుణ జాల్వారు నీ నేత్ర కమలయుగ్మ

         సోయగముగాంచి, నిన్నెడబాయలేక,

         నీదు చరణాబ్జములచెంత నిలిచియుంటి;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (14)

తే.గీ|| శిశిరమందున మ్రోడైన చెట్టునందు

         చివురుమొలచు వసంతము చేరువైన;

         అట్లె నీ కృపగల్గినయపుడుముక్తి;

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!           (15)

  

తే.గే|| “సాయి!” నీనామ మహిమచే సాథకులకు

          అందనేరని ఫలమేమి? యైనవారు

          నిస్ళృహులవోలెనుందురు, నిన్ను దెలిసి    

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (16) 

తే.గీ||  నీదు చరణాబ్జముల దాకి,నేలతల్లి

          పులకరించినదేమొ యాపుణ్యవేళ

          నేడునిస్మృతి మది దాల్చినిలచియుండె

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (17) 

 తే.గీ|| నీదు గురుభక్తి, దివ్యమౌనీదుశక్తి,

          ఇటుకయందున నిల్చుట యెంతయుక్తి;

          నిన్ను యోచించి తెలియుటే నిజముముక్తి;

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (18) 

తే.గీ||  అక్షరంబగు నాత్మగా నలరుచున్న      

          విశ్వమందున క్షరమేది వెదకిచూడ?

          దేహమే “నేను” గాపల్కుతెల్విదప్ప;

          సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (19)

తే.గీ||  నీదుచెయిదము ధర్మంబు, నీదువాక్కు

          వేదమైయొప్పు, నీరూపువిశ్వమగును;

          నీవెసత్యము, ధర్మము, నీవెమాయ;

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (20)  

   

తే.గీ|| గుణము గుణియందె నెలకొని గూఢమగుచు

         కార్యరూపాన నొక్కెడ గాన బడును;

         గుణమెలోకము, నీవెయాగుణివిదేవ!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (21)

తే.గీ|| అనుభవములేక విషయములందు నిజము

         తెలియబడరాదు భువినెంత తెల్వియున్న,

         అనుభవము నీవ;నిన్నెట్టు లునుభవింతు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (22)

తే.గీ|| మూడవస్థలకును నీవమూలమగచు,

         మూడుగుణములకును నివమూలమగుచు,

         మరియు చున్నావు పరతత్వమూలమగుచు;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (23)

తే.గీ|| “ద్వారకామాయి” వైకుంఠ థామమాయె,

         గౌతమినది యాకాశ గంగయాయె

         వాసుదేవుడ నీవన వంకయేమి?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (24)

తే.గీ|| ఆత్మయును జీవు డన్యమంచరయుచున్న

         యంతవట్టును, దెలియరాదాత్మారూపు;

         జీవుడేయాత్మగానెంచ చిక్కువీ డు,

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!          (25)

తే.గీ|| పంచభూతము లీరీతి కొంచెమైన

         బేధమెఱుగక జీవుల బెంచుచుండ

         జీవుడే యహంకృతినిదా జెందనేల?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (26) 

తే.గీ|| కులమతములన్న భావాల కూర్పు; దాన

         వాస్తవంబే మిగన్పట్టు వసుధలోన?

         సర్వమునకును మూలమౌ సత్వమీవు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (27)  

తే.గీ|| వ్యధలచే జివితమబెల్ల కథమిగిలె!

         విధిని దూరిన ఫలమేమి వెఱ్ఱీనగుచు?

         కర్మఫలమర్మ మీదిగాదె కన్నతండ్రి!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (28) 

తే.గీ|| గాలిచేపండుటాకులు రాలుపగిది

         పాపపత్రాళి భక్తి ప్రభంజనమున                                        

         దూలిపడునంచు వేడితి దోయిలొగ్గి;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (29)

తే.గీ|| సారహీనము సంసార సాగరంబు

         భారమంచును దలచెడి భ్రమనుబాపి

         సారభూతముగావించి సాకుమయ్య;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (30)     

తే.గీ|| నశ్వరంబగు దేహము నమ్మియుండి

         గట్టెలంగాలు దీనిని గాంచుచుండి;

         మురిసి పడుచుంటి నేనిట్లు మూఢమతిని;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (31)

తే.గీ|| మనసు శబ్దాదులందున మరలియున్న

         విషయములు దోచుచుండును వివిధగతుల;

         మనసుతనయందె నిలచిన మాయమౌను

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (32)

తే.గీ|| భక్త కల్పక మంచునిన్ బ్రస్తుతింప

         నమ్మియుంటిని భక్తిని; నమ్మకమును

         వమ్ముసేయక కాపాడవలెను; దేవ!

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (33)

తే.గీ|| వేదశాస్త్రాదులందున వేత్తగాను;

         యోగవిద్య లెఱింగిన యోగిగాను;

         ఎట్లు దరిజేర్తువో నన్ను యింకపైని?

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (34)     

తే.గీ|| నామనో బుద్ధి చిత్తముల్, నాదు దేహ

         మెల్ల నీకర్పణముజేసి యుల్లమందు

         శాంతిబొంది చరించెడి శక్తినిమ్ము;

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (35)

తే.గీ|| నీ దయాదేవి మహిమచే నీదు కీర్తి

         దశదిశల వెల్గుచున్నది ధరణియందు;

         నీదయాదేవి పాదాల నిడెదశిరము;

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (36)

తే.గీ|| “నాది” “నేన”ను మాయచే నష్టమైన

          భాగ్యనిధిగాన బడెనేడు భక్తివశత;

          వీ డెమోహము, నిజము నీవాడనైతి;

          సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!         (37)

తే.గీ||  విషయములబొంది నాబుద్ధి విడువదెపుడు;

          విషమయములంచు దెల్పిన వినదిదేమి?

          దీనిమౌఢ్యము నెడలించు దిక్కునీవ

          సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!         (38)

తే.గీ|| ఘోరదావాగ్నిచేజిక్కి గోడుజెందు

         జీవిపోల్కి భవాగ్నికిన్ జిక్కినాను;

         నిరుపమాన కృపావృష్టి బరువుమయ్యా!

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (39)

తే.గీ|| నీ కృపావార్ధి పొంగుచునింగి నొరసి

         పారుచున్నది; దాననాపాపసమితి

         గొట్టికొనిపోక నిలుచునే? కోమలాంగ!

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (40) 

తే.గీ|| పాపులందునననుమించు పాపిలేడు;

         అవని నీవంటిపాప సంహర్తలేడు;

         నీకు దయగలరీతిని నిల్పుమింక;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (41)

తే.గీ|| నిన్ను దర్శించి, సేవించి, నీదుపల్కు

         విన్నవారలు భువిలోన మన్నవారె;

         ఎన్నమిగిలిన వారెల్ల చన్నవారె;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!         (42)

తే.గీ|| స్వార్ధపరతనశించిన జగతియందు

         వ్యర్ధమా జీవితము దయావార్ధి? కాదు;

         సార్ధకంబయ్యె ననవచ్చ సత్యముగను;

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (43)

తే.గీ||“సో2హ” మనుమంత్ర మునువిని, మోహముడిగి

         దేహధర్మము మన్నించి, తెలివిగల్గి,

         జగతివర్తించు వాడెబో సుగతిగనును

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!          (44)

తే.గీ|| క్షీరమునుగొని నీరము వేరుబరచు

         “హంస” యనజీవుడేయని యరయనగును;

         “పరమహంస”వు దెలియంగ బలుకుమయ్య

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!        (45)

తే.గీ||  కామరోషాది శత్రువుల఼్ గలసినన్ను

          పట్ట జూచుచునున్నవి జుట్టు ముట్టి;

          గట్టి సామర్ధ్య మిడువీ ని గొట్టివేతు;

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!       (46)

తే.గీ|| అమలు, డవ్యయు, డద్యు, డనంతు, డాత్మః

         స్థిరుడు, పరుడును, సత్తును, జిత్తు, నతడె

         యంచు పలుకంగ వింటినో యయ్య! నిన్ను

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!        (47)

తే.గీ|| బిడ్డవేధింపగా తల్లి భీతిగరుప

         గొట్టితిట్టిన కాళ్ళకుజుట్టు కొనెడి

         రీతి, విడజాలనిను మది నీతిమాలి;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!       (48)

తే.గీ|| నిరుపమాన కృపాబ్ధివి నీవునిజము;

         నిరుపమాన దురాత్ముడ నేను నిజము;

         నిరుపమానముగా కరుణింపవలదె;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!       (49)

తే.గీ|| పూర్వకర్మవశంబున బుట్టినాను

         నేడు కర్మంబోనర్చుచు నిలచినాను

         కర్మబంధముబాపినన్ గావుమయ్య

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!       (50) 

తే.గీ|| ప్రమిదదేహము, ప్రాణము చమురుగాగ,

         జీవియును దీపశిఖ వెల్గు చిత్రముగను

         వెల్గు లొసగెడి తన్నుదా వెదుకుటెట్లు?

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!        (51)

తే.గీ|| భక్తిసంభరితాత్ములై ముక్తిబొందు

         కోర్కెయేలేక జీవించు గొప్పవారు

         నిత్యముక్తులు; వారలే నీవుగాద?

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!        (52)

తే.గీ|| చరణమొక్కటి భూమిపై చక్కనుంచి

         శిలనుగూర్చున్న నీయొక్క చిత్రముగన

         పాదమొక్కింట యీ విశ్వవలయమెల్ల

         వెలసెనను వేదవాక్యము విదితమయ్యె

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!        (53)

తే.గీ|| సాయిచరణంబు సకలార్ధ సాధకంబు

         సాయినామంబు దివ్యరసాయనంబు

         సాయితత్వంబు ముక్తి ప్రదాయకంబు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!       (54)

తే.గీ|| కోటియజ్ఞ ఫలంబుల గూర్చునట్టి

         సాయినామాక్షరద్వయి జగతిగల్గ

         కలతజెందెద రేలనో కలినిజనులు?

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!        (55) 

తే.గీ|| సాయి సాయి యటంచును సతమునీదు

         రమ్యనామ సుధారస రక్తిజూచి

         మనెడివారల జన్మము మహితమౌను

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!        (56)

తే.గీ|| శాశ్వతులమంచు దలచుచు జగతియందు

         వంచనావృత్తి చేనుండు వారికెల్ల

         కొంచెమైనను విజ్ఞాన ముంచుమయ్య;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!       (57)

తే.గీ|| దేహబాధల దొలగించు దివ్యమైన

        “ఊధి” యనెడియౌషధముగల్గ నుర్విజనులు

         దుఃఅఖమగ్నతచేనేల దూలుచుంద్రు?

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!        (58)

తే.గీ|| దుష్టసంకల్పములు మదిదోచకుండ

         కష్టసుఖములలో మది కదలకుండ

         ఇష్టఫలముల నందించి యేలుకొనుము

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!       (59)

తే.గీ|| "షరిడి”  యందునెగలననుచింతయేల?

          సర్వమందున వెలసెడి సాక్షి నేను;

          అర్తితోబిల్వ రక్షింతు నంచుబల్కు

          సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!      (60) 

తే.గీ|| నింబవృక్షము నీడననియమమొప్ప

         తపము గావించనావట ధన్యచరిత!

         ఏమిఫలముల నందంగ నెంచినావో

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (61)

తే.గీ|| “అల్లటాలిక” టంచును  నధికభక్తి

         బల్కుచు, మసీదు నందున బహుదినాలు

         ప్రకృతి సంసర్గముల్ వీ డు ప్రభుడవీ వు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!      (62)

తే.గీ|| తల్లియును తండ్రియెవ్వరో ధరణినీకు

         తెలియదని పల్కుచున్నారు దివ్యచరిత!

         తలపజీవులకిల తల్లి దండ్రినీవ

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!      (63)

తే.గీ|| నిప్పు నీరును గాలియు నింగి భువియు

         నీదునాజ్ఞను జరియించు నిక్కమంచు

         దెలుపజలమున దీపంబు నిలిపినావు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!      (64)

తే.గీ|| దేహమస్థిర మంచును దెలుపుకొరకు

         చిరుగు చొక్కాను ధరియించి చిత్రముగను

         తత్వమెంతయు బోధించు దైవరాయ!

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!      (65)

తే.గీ|| “నిష్ట” యు“సబూరి” యనియెడునిరుపమాన

         దక్షిణలనిండు భక్తితో నక్షయముగ

         మోక్షఫలమిచ్చు నవియని దీక్షబలుకు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (66)

తే.గీ|| భక్తుడగులోహకారుని బాలయోర్తు

         కొలిమిలోబడ దూరాన గూరుచున్న

         నీవురక్షించినావట నేర్పుమిగుల

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (67)

తే.గీ|| ఏడనో“హజరత్ బాబ” యిల్లుగాల

         ధునిని నీళ్ళుంచి చల్లార్చి దొడ్డమహిమ

         జేసి చూపించినావట చిత్రముగను

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (68)

తే.గీ|| భోజనముసేయరమ్మని పొలతిబిల్వ

         కుక్కరూపంబుతోనేగి, కొట్టితరుమ

         గునిసినావట కొరవితో గొట్టితివని

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (69)

తే.గీ|| దొంగయొక్కడుసొమ్ముల దొంగలించి

        “సాయి” యొసగెనటంచును సాక్ష్యమిడగ

         ఇచ్చినానని బల్కితివేమి దేవ!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (70)

తే.గీ|| వృద్ధురాలిచ్చు రొట్టెకుప్రీతిఁజెంది

         మెసవినావటినీవు సంతసముతోడ

         ఎంత కరుణామయుండవో యెరుగవశమె?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (71)

తే.గీ|| పాదనఖమునగంగను బారజేసి

        “నేనె” హరినంచు దెల్పిన నిన్ను దెలియ

         జాలకున్నట్టి యజ్ఞాని నేలినావు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (72)

తే.గీ|| ప్రేమ“కాకా”ను “పంతు”ను సేమమరసి

         బాధ లెడబాపినట్టియో భద్రమూర్తి!

         నాదుబాధల మాన్పగ రాదెనేడు?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (73)

తే.గీ|| శ్వేతఛత్రముబట్టీ నీసేవజేయు

         భాగ్యమిచ్చిన “నానాకు” భక్తితోడ

         వందనమొనర్చు చున్నాడ వాంఛదీర

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (74)

తే.గీ|| వెండిపళ్ళెరముందున విమలమైన

         పాదములనుంచి కడిగిన భాగ్యశాలి

         యైన “జోగు” పదంబుల నఖినుతింతు

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!      (75) 

తే.గీ|| గద్దెపైపెద్దవేల్పువై ముద్దులొలక

         యొద్దికగఁ గూరుచున్న నీ యొద్దజేరి

         “తాత్య” మొదలగుభక్తులు దండమిడరె;

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!    (76)

తే.గీ|| చిలుమునందింపగా “శ్యామ” చేతబట్టి

         హొయలుమీరగ పొగబీల్చు యోమహాత్మ!

         నరుల యజ్ఞానమున్ గాల్చినావు దాన

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (77)

తే.గీ|| గీతనృత్యాదులన్ భక్తజాతమెల్ల

         పరవశంబున నీనామ భజనసేయ

         “జోగి” డెడియారతిఁగొను శుభచరిత్ర!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (78)

తే.గీ|| ఎందరోభాగ్యవతులనేక విధుల

         సేవలందింప వచ్చిన చిన్న బుచ్చి

         వారిగర్వంబు బాపిన వందనీయ!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (79)

తే.గీ|| సాయిశ్రీసాయి సాయిశ సాయియనుచు

         సతమునీనామ జపమును సలుపువారి

         యండ నేయుండి రక్షించు ఆప్తుడవట

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (80) 

తే.గీ|| మృతులజీవింప జేయుటా; మేలుమేలు

         వంధ్యలకుబిడ్డ లొసగుటా; వహ్వ!భళిరె

         అంధులకుదృష్టి నిచ్చుటా; అద్భుతంబు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (81)

తే.గీ|| అభయమొసగెడినీదగు హస్తమాన,

         కరుణ యుప్పొంగుచున్న నీ కనులయాన

         ఎదను నీనామ భజనంబు నేపుడుమాన

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (82)

తే.గీ|| గురుతరంబులనన్నిట గురువు నీవ

         లఘుతరంబుల నన్నిట లఘువునీవ

         గురులఘువున్న లౌకికగోష్టియెగద

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!      (83)

తే.గీ|| “నేను” గల్గినలోకాలనేక మొదవు

         “నేను” లేకున్నలేదేది నిక్కముగను

         “నేను” మూలము, తెలియంగ నీకునాకు

          సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!    (84)

తే.గీ|| జన్మమందినబిడ్డ కాక్షణమునందు

         ప్రకృతియందించు ఫలమేమి? భయముగాదె

         భయమువీ డుటయే ముక్తి పథముదేవ!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (85) 

తే.గీ|| జగములన్నిటనిండిన శక్తి వీ వు

         ఏది నీరూపమని యెంతు? నేదివిడుతు?

         ఎటులపూజింతు? వేరుగా నెచటనుందు?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (86)

తే.గీ|| శుక్తి రజితంబటంచు నాసక్తి చేత

         పరువులిడుచుండు ముఢుడు భ్రమనుదవలి

         అట్లె విషయానుభవముల యందుసుఖము!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (87)

తే.గీ|| అవగతంబౌదువయ్యనీవందఱకును;

         అరయు యిచ్ఛయే లోపించెనయ్యామాకు

         అరయు నేర్పున్న యన్నిట నగపడుదువు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (88)

తే.గీ|| దేహబంధముచేనిన్ను దెలియలేక

         మ్రగ్గుజీవుల యజ్ఞాన మలిన మణప

         జ్ఞానదీప్తుల వెదజల్లు మాననీయ!

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (89)

తే.గీ|| వేదములకునువర్ణింప వీ లుగాని  

         నిన్నుభావించి మదిలోన నిజముదెలిసి

         శాంతులై నీవెయైరెల్ల సాధువరులు

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (90) 

తే.గీ|| పలుకవిన శబ్దమున్నది బహువిధాల

         అర్ధమగుభావ మందది యన్ని విధుల

         భాషగాకున్న మున్నేమి భావమొగద?

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!     (91)

తే.గీ|| తనువుచాలించినను నెను ధరణియందు

         నా మసీదున నెలకొనినమ్మియున్న

         భక్తులన్ గాతునంచును పలికినావు

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!      (92)

తే.గీ|| ధర్మమునునిల్చజగతిని “దత్తదేవు”

         డనెడి నామంబుదాల్చియు నవతరించి

         ఆత్మతత్వము నెరిగించు నవ్యయుడవు

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!       (93)

తే.గీ|| యోగమెల్లనునేర్చిన యోగియైన

         నీదు పదభక్తిలేకుండెనేని ఫలము

         సున్నయంచును దెలియడు చోద్యమిదియె

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!       (94)

తే.గీ|| బ్రహ్మరుద్రేంద్రు లాదిగా భక్తపరులు

         పూజలొనగూర్ప నందని పుణ్యపదము

         మోపగబడ్డ శిలయెంత ముక్తిపరుడొ?

         సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!       (95)|

తే.గీ||పాడుబడిన మసీదులో పదిలముగను

        వాసమువంటివి యదియె కైలాసమయ్యె

        భక్తజనులకు నేడిల పరమపురుష

        సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!     (96)

తే.గీ||నా ధనాగారమున నున్న నాణ్యమైన

        జ్ఞానధనమును గోరరీ హీనమతులు

        ఏమిసేయంగ దగునని ఎంచినావు?

        సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!     (97)

తే.గీ||సర్వభారముల్ వహియింప జాలునేను

        నీదుభారము భరియింప నేరనేమి?

        భయము విడుమంచు పలికిన బాంధవుడవు

        సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!     (98)

తే.గీ||కలుషమగు మాయచేజిక్కి కలతజెంది

        ఆర్తితో నిన్నె పిలుతునోయయ్య! నాకు

        చేయినందించి నీదరిజేర్చు కొనుము

        సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!     (99)

తే.గీ||తల్లివై తండ్రివై నీవె దాతవగుచు

        జీవులను గాచుచుంటివో చిద్విలాస!

        నీకు నెనయగు వారేరి నీవెదప్ప

        సకలకళ్యాణగుణధామ! సాయిరామ!     (100)

తే.గీ|| నిత్యమును సత్యమును నివే నిర్మలాత్మ

         కార్యమును కారనము నీవె కమలనేత్ర!

         కర్తయును భోక్తయునునీవెగాదె యరయ

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ! (101)

తే.గీ|| ఎందరో సాధువుల్ నివె “యీశు” డవని

         వందనమొనర్చి నారలు వసుధలోన;

         మందబుద్దు లెరుంగరు మహినినిన్ను

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ! (102)

తే.గీ|| నాదమే నీ స్వరూపమన్నారు బుధులు

         నాదమునకేది భావమో వేదవేద్య!

         ప్రకృతిభావము నాదమౌ ప్రణవమీవు;

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ! (103)

తే.గీ|| గురుడవగజీవి హృదయాన గుర్తునెరుగు

         ప్రజ్ఞయని తోచుచున్నదో పరమపురుష

         గురుని గుర్తించినంత తా గురువెయగును

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ! (104)

తే.గీ|| నీదుబోధలు చేతలు, నేర్పుమిగుల

         మది విచారించినంతనే విదితమగును

         సకల నిగమాగమంబుల సరమెల్ల

         సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ! (105) 

తే.గీ||నీదుపాదపద్మ మకరంద నిరుమాన

        మధురిమనెరింగియున్న నామనసునిన్ను

        క్షణము విడనాడి బ్రదుకగా జలదయ్య

        సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!  (106)

తే.గీ||భక్తితోడ నీ శతకము పఠనసేయు

        వారికెల్ల సుఖంబుల వారిగాగ

        నొసగి రక్షింప వేడెద నోకృపాబ్థి!

        సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!  (107)

తే.గీ||గీతమాలికనల్లి సంప్రీతినిడుదు

        కంఠసీమను ధరియింప కరుణతోడ

        సకలకళ్యాణ గుణధామ! సాయిరామ!  (108)

తే.గీ||జయము! దత్తప్రభూ! నీకుజయము! జయము!

        జయము! నరసింహభారతీ జయయే! జయము!

        జయము! షిర్డీ పురాధిపా జయము! జయము!

        జయము! శ్రీసాయిసద్గురూ జయము! జయము! (109) 

ఓం తత్సత్

శ్రీ సాయీనాధ పాదార్పణమ్

మంగళమ్ మహత్

***********

ఆలయం ఆలయం ఆలయం

ప|| ఆలయం ఆలయం ఆలయం

      శ్రీ సాయిప్రేమాలయం - శ్రీ సాయిప్రేమాలయం

అ||ప|| ఆనందనిలయం - అనురాగవలయం

           అదిసాయిప్రేమాలయం – అదిసాయిప్రేమాలయం

చ|| శిఖర దర్శనం చింతలహరణం

      మూర్తి దర్శనం మోక్షకారణం

      నాలుగు పురుషార్ధాలను అందజేయు ఆలయం

      నమ్మిన భక్తుల పాలి సొమ్మైన ఆలయం  ||ఆ||

చ|| దత్త దేవుకరుణా – ధర్మాచరణ

      చిత్తశాంతి చేకూర్చే  - చిన్మయనిలయం

      సద్గురుడౌ సాయివని – చక్కనైన ఆలయం

      నిత్యసత్యమౌప్రమనునేర్పే యీ ఆలయం ||ఆ||

చ|| పూజ చేసినా, భజన చేసినా

      పుండరీకవరదుని జపము చేసినా

      ఎంచలేని ఫలమిచ్చు యీ సాయి ఆలయం

      ఇలలో నందనివనిలో వెలసిన యీ ఆలయం ||ఆ||

ప్రథమ ముద్రణః 1983

ద్వితీయ ముద్రణ: 1996  

 (నందనవనంశ్రీసాయీ ప్రేమాలయ ప్రచురణ -12 – శ్రీ నందనవనం వెంకట సుబ్బరామయ్య శర్మ గారు రచించిన“శ్రీ సాయిరామ శతకము” నుండిసేకరించబడిన పద్యములు)